வில்பத்து தேசிய பூங்கா சுமார் 70% மண்ணின் தரம் பொறுத்து பல்வேறு உயரத்தில் வறண்ட பசுமையான காடுகள் மற்றும் குற்று முற்புதற்காடுகளால் சூழப்பட்டுள்ளது. வில்லுகளைச் சுற்றி பருவமழை காலத்தில் வெள்ளத்தால் செழிப்படையும் சிறிய புல்வெளிகளும் காணப்படுகின்றன.

வில்பத்துவில் 123 தாவர குடும்பங்களைச் சேர்ந்த மொத்தம் 623 வகையான பூக்கும் தாவரங்கள் பதிவு செய்யப்பட்டுள்ளன, மேலும் பூங்காவின் பெரிய மரங்களாக பாலை (மணில்காரா ஹெக்ஸாண்ட்ரா) மற்றும் வீரை (ட்ரைபீட்ஸ் செபரியா) போன்றவை குறிப்பிடத்தக்கவை.

நிரந்தரமாக புரண்டோடும் நதிகள் அவற்றின் துணை நதிகள், பருவ காலங்களில் உருவாகும் சிற்றோடைகள் மற்றும் 2,000 ஆண்டுகள் வரை பழமையான நீர்ப்பாசன குளங்களும் இங்குள்ளன. மேலும் கடலோரஉப்பு சதுப்பு நிலங்கள் மற்றும் குற்றுச் செடிக்காடுகளும் இங்கிருக்கும் கடற்கரைக்கு பின்னால் உள்ளன.

கலா ஓயா முகத்துவாரத்தின் கரையோரத்தில் இலங்கையின் மிகப்பெரிய சதுப்புநில காடுகள் அமைந்துள்ளன. ஆழமற்ற இக் கடற்பகுதியானது அதிகளவான பயன்களைக் கொண்டது. கைவினை மீனவர்களுக்கு துணைபுரிகிறது, மேலும் கடற்புற்களின் படுக்கைகளைக் கொண்டுள்ளது, உலகளவில் அச்சுறுத்தப்பட்ட டுகோங் (டுகோங் டுகோன்) எனப்படும் அவில்லியாக்களுக்கு உணவு அளிக்கிறது.

2003-2004 காலகட்டத்தில் நடத்தப்பட்ட ஒரு ஆய்வின் போது, பூங்காவிற்குள் 101 குடும்பங்களைச் சேர்ந்த 284 விலங்கினங்கள் பதிவு செய்யப்பட்டுள்ளன. அவற்றில் 21 உள்ளூர் மற்றும் 30 தேசிய அளவில் அச்சுறுத்தப்பட்ட இனங்கள் காணப்படுகின்றன. அச்சுறுத்தலுக்கு உட்பட்டிருக்கும் விலங்கினங்களின் விகிதாசார பிரதிநிதித்துவத்தை கருத்திற் கொள்ளும்போது, முதுகெலும்பு உள்ளவைகளில் பறவைகள் அதிகமாகவும் (39%) இருந்தன, அதே நேரத்தில் நிலநீர் வாழ் உயிரினங்கள் மிகக் குறைவாகவே (4%) உள்ளன.